Τι είναι τα εμβόλια και ποια η χρήση τους;
Τα εμβόλια αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις της ιατρικής επιστήμης, αφού προστατεύουν τους ανθρώπους από σοβαρά λοιμώδη νοσήματα. Τα εμβόλια παρουσιάζουν στον οργανισμό μας στοιχεία από έναν παθογόνο μικροοργανισμό ώστε να καταφέρουμε να ισχυροποιήσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα και όταν στο μέλλον έρθουμε σε επαφή μαζί του να μη νοσήσουμε ή να νοσήσουμε πιο ελαφρά, αφού ο οργανισμός μας θα είναι έτοιμος να αναγνωρίσει τον μικροοργανισμό και να τον καταπολεμήσει αποτελεσματικά. Όταν έχει εμβολιαστεί ένας σημαντικός αριθμός ατόμων σε έναν πληθυσμό, η παρουσία τους μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη εμφάνισης της ασθένειας στην κοινότητα ακόμα και σε μη εμβολιασμένα άτομα.
Από ποιες παθήσεις του αναπνευστικού προστατεύει ο εμβολιασμός των ενηλίκων;
Στην Ελλάδα υπάρχουν διάφορα εμβόλια ενταγμένα στο Πρόγραμμα Εθνικού Εμβολιασμού των ενηλίκων, εκ των οποίων δύο αφορούν μικροοργανισμούς που προκαλούν παθήσεις στο αναπνευστικό σύστημα: το εμβόλιο της εποχικής γρίπης και το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου.
Τι είναι η εποχική γρίπη και τι προκαλεί;
Η εποχική γρίπη είναι ένας ιός που περιλαμβάνει διάφορα στελέχη και προκαλεί συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού, όπως υψηλός πυρετός, βήχας, μυαλγίες και έντονη καταβολή. Τα συμπτώματα που προκαλεί μπορεί να είναι ήπια ή αρκετά βαριά. Η μετάδοση γίνεται μέσω μολυσμένων σταγονιδίων και στενής επαφής με άτομο που νοσεί. Κάθε χρόνο η εποχική γρίπη προκαλεί 300.000-500.000 θανάτους και άτομα με υποκείμενα νοσήματα, έγκυες, ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες βαριάς νόσησης.
Τι είναι ο πνευμονιόκοκκος και τι προκαλεί;
Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα κοινό βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει αρκετά βαριές λοιμώξεις. Αποτελεί το συχνότερο αίτιο πνευμονίας της κοινότητας, τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Η μετάδοση γίνεται από τα μολυσμένα σταγονίδια που αποβάλλονται με το βήχα και το φτέρνισμα, ενώ η στενή επαφή με άτομο που έχει μολυνθεί είναι ένας ακόμα τρόπος μετάδοσης. Τα συμπτώματα είναι υψηλός πυρετός, βήχας, άλγος στο θώρακα και έντονη καταβολή. Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να νοσήσουν από πνευμονιόκοκκο, όμως κάποιες ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα κινδυνεύουν να νοσήσουν πιο βαριά. Επίσης το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τις πιθανότητες βαριάς νόσησης.
Ποιοι ασθενείς πρέπει να εμβολιάζονται έναντι της εποχικής γρίπης;
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Εθνικού Εμβολιασμού των ενηλίκων, το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο σε όλα τα άτομα άνω των 60 ετών και σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα ανεξαρτήτως ηλικίας. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται σε εργαζόμενους σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και κλειστές δομές, άτομα που φροντίζουν παιδιά <6 μηνών ή ανθρώπους που βρίσκονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς και οι έγκυες γυναίκες, λεχώνες και οι θηλάζουσες.
Ποιοι ασθενείς πρέπει να εμβολιάζονται έναντι του πνευμονιοκόκκου;
Στην Ελλάδα, συστήνεται να εμβολιάζονται έναντι του πνευμονιόκοκκου όλα τα άτομα άνω των 65 ετών καθώς και τα άτομα 18-64 ετών με υποκείμενα νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η χρόνια ηπατική ή καρδιακή νόσος αλλά και ασθενείς σε συνθήκες ανοσοκαταστολής.
Κάθε πότε εφαρμόζεται το εμβόλιο της εποχικής γρίπης και για πόσο διάστημα προσφέρει ανοσία;
Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης εφαρμόζεται κάθε χρόνο στις αρχές Οκτωβρίου. Η διάρκεια της ανοσίας είναι 4-9 μήνες.
Κάθε πότε εφαρμόζεται το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου και για πόσο διάστημα προσφέρει ανοσία;
Υπάρχουν δύο είδη εμβολίου πνευμονιόκοκκου, το συζευγμένο 13-δύναμο (PCV13) και το πολυσακχαριδικό 23-δύναμο (PPSV23). Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού ενηλίκων συστήνεται να γίνεται μία δόση από το κάθε εμβόλιο σε όλα τα άτομα άνω των 65 ετών χωρίς πρόβλημα υγείας με μεσοδιάστημα ενός έτους μεταξύ τους. Τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας, πρέπει να εμβολιάζονται και με τα δύο είδη σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.
Πόσο ασφαλή είναι τα εμβόλια;
Για την διάθεση εμβολίων ακολουθούνται υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας. Η κυκλοφορία τους επιτρέπεται εφόσον πληρούνται όλες οι προδιαγραφές ασφάλειας, όπως αυτές ορίζονται από εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (WHO, FDA, EMA, ΕΟΦ). Ακόμα και μετά την κυκλοφορία των εμβολίων καταγράφονται και παρακολουθούνται σχολαστικά όλες οι πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν. Οι πιθανότητες να αναπτύξει κάποιος σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια από εμβόλιο είναι πολύ μικρές, ενώ ο κίνδυνος να νοσήσει βαριά από την νόσο είναι μεγάλος. Όπως είπε πρόσφατα και ο Νομπελίστας Βιολόγος Jules Hoffmann, «ο μεγαλύτερος κίνδυνος που υπάρχει σήμερα από τα εμβόλια είναι ο μη εμβολιασμός»